Lees hier artikelen over de oorsprong en ontwikkeling van ayurveda.
Ayurveda is een wetenschappelijke geneeskunde, die volgens schattingen 5000 jaar geleden in India haar oorsprong vindt. Het is een wetenschap van het leven die bestaat uit een filosofie en praktijk van genezen op zowel medisch als metafysisch niveau. Het praktiseren van Ayurveda is erop gericht menselijk geluk en gezondheid alsmede creatieve groei te stimuleren. Ayurveda betekent 'Kennis van het leven'.
De oorsprong van Ayurveda ligt in India en gaat duizenden jaren terug. De oudste teksten over Ayurveda zijn – naar de laatste wetenschappelijke bevindingen – ongeveer 5000 jaar geleden op schrift gesteld. Men gaat ervan uit dat er daarvoor voornamelijk een mondelinge overlevering was. De oude teksten zijn meestal in een vorm van poëzie, die ervoor zorgt dat ze makkelijker te onthouden zijn dan gewoon proza. Deze poëzievorm uit zich in de oude Ayurvedische teksten in het gebruik van zogenaamde Sutra’s – ofwel ‘draadjes’: alle draadjes aan elkaar geknoopt vormt één weefgetouw van kennis.
India ligt in Azië en strekt zich uit van de eeuwig besneeuwde Himalayas in het noorden tot de tropische palmbossen van Zuid-India, bijna 3000 kilometer zuidelijker en daar al heel dicht in de buurt van de evenaar. Ook van oost naar west heeft India altijd een enorm gebied omvat.
Binnen de rijke religieus-mythologische traditie van India bestaan er meerdere en verschillende versies over het ontstaan van de ayurvedische geneeskunde.
Er is een andere traditie die de oorsprong van Ayurveda toewijst aan de god Dhanvantari. Het verhaal gaat dat Dhanvantari koning van Varanasi – de meest heilige stad van India – was en zijn hele leven gewijd had aan de ontwikkeling van het chirurgie aspect van Ayurveda. Sommige bronnen beweren dat Dhanvantari 13 boeken over Ayurveda zou hebben geschreven, die allen verloren zijn gegaan.
Het waren de Veda’s die in India aan de basis van zowel de religie en mythologie als van de filosofie en wetenschap lagen. Ook op het gebied van filosofie en wetenschap was er veel activiteit en ontwikkeling in India.
Sankhya is een dualistische filosofie die gelooft in twee naast elkaar bestaande en onderling afhankelijke principes: het zuivere bewustzijn en de materiële potentie van het universum dat zelf geen bewustzijn heeft. Purusha en Prakruti ofwel energie en materie.
Ayurveda is een heel oud systeem van geneeskunde waarvan de wortels waarschijnlijk in de tijden van de Veda’s liggen. Men gaat ervan uit dat de Veda’s 6000 jaar oud zijn. Ayurveda behoort tot de sub-Veda’s en de klassieke ayurvedische geschriften zijn van een latere datum dan de Veda’s.
Naast de ‘Drie Grote’ zijn er ook drie auteurs en hun werken die worden aangeduid met de ‘Drie Kleine’, allemaal van later datum – ook ten opzichte van elkaar. De werken die na Vagbhata gepubliceerd zijn, kenmerken zich door minder nadruk op chirurgie en meer nadruk op het gebruik van mineralen en chemicaliën bij de behandeling.
In de Ayurvedische literatuur worden de drie belangrijkste oude teksten toegeschreven aan of omschreven als de ‘Drie Groten’: Charaka, Sushruta en Vagbhata. Uit hun tijd – meer dan 2000 jaar geleden – stamt de verdeling van Ayurveda in 8 takken. De 8 specialisaties doen - hoe oud ze ook zijn - op een bepaalde manier zeer modern en up-to-date aan; men zou ze ook nu nog als afdelingen in een modern ziekenhuis kunnen aantreffen.
Naast de 8 hoofdrichtingen van de klassieke Ayurveda hebben zich in de loop der tijd andere vakgebieden ontwikkeld. In de beoefening van de moderne Ayurveda valt daar in principe nu ook allopathie en haar indelingen onder. Ayurveda is in die zin een allesomvattende en niet-uitsluitende gezondheidswetenschap, altijd open voor nieuwe richtingen.
Ayurveda toont op verschillende gebieden overeenkomsten met andere natuurgeneeswijzen, met name met de Chinese, Tibetaanse, Griekse en Unani geneeskunde. Die overeenkomsten komen deels door onderlinge uitwisseling van kennis, en deels omdat de meeste natuurgeneeswijzen uiteindelijk gebaseerd zijn op de wetten van de natuur. Die wetten zijn universeel en overschrijden grenzen en culturen.
Via het Boeddhisme, waarbinnen veel aanhangers van Ayurveda te vinden waren, verspreidde deze geneeswijze zich naar de gebieden ten noorden van India. Direct ten noorden van India ligt Tibet. Tibet kende voordat het Boeddhisme daar haar intrede deed, haar eigen religie, cultuur en wetenschap, en daar hoorde ook een eigen medische traditie bij.
Door de eeuwen heen zijn er altijd contacten blijven bestaan tussen de ayurvedische geneeskunde in het oosten en andere tradities in het westen, met het middenoosten als brug en kruispunt.